İkinci Kısm
MUKADDEME
6
Huy değişir mi? İnsanın huyunu bırakıp, başka huylu olması mümkin midir? Bu mes’ele üzerinde muhtelif sözler, birbirine muhâlif fikrler varsa da, hepsi üç merkezde toplanabilir:
1 -İnsanın ahlâkı hiç değişmez. Çünki huy, insan gücünün değişdiremiyeceği bir varlıkdır.
2 -Huy iki dürlüdür: Birisi insanla birlikde yaratılmışdır. Bu huy değişdirilemez. İkincisi, sonradan hâsıl olan alışkanlıkdır. Buna, âdet denilir. Bu huy değişebilir.
3 -Ahlâkın hepsi sonradan elde edilir ve değişdirilebilir. Hâricî te’sîrlerle değişebilirler.
İslâm âlimlerinin çoğu bu üçüncü fikr üzerinde birleşmekdedir. Peygamberlerin “aleyhimüsselâm” dinleri, bu sözün doğruluğuna dayanmakdadır. Tesavvuf büyüklerinin, din âlimlerinin, talebesine terbiye için koydukları üsûller, bu sözün ışığı altında işlemekdedir.
– devamı var –